Η ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου θεωρείται ως η απαρχή της συγκρότησης του ΔΣΕ. Με την υπ’ αρ. 19 Διαταγή του Γενικού Αρχηγείου (27 Δεκέμβρη 1946) οι αντάρτικες δυνάμεις μετατρέπονται σε στρατό και φέρουν τον τίτλο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας. Η δύναμη του ΔΣΕ στα τέλη του 1946 πλησίαζε τους 12.000 μαχητές.
Τον Γενάρη του 1947 διαμορφώθηκε η δομή του ΔΣΕ. Τρεις Ομάδες συγκροτούσαν μία Διμοιρία, τρεις Διμοιρίες ένα Λόχο, τρεις Λόχοι ένα Τάγμα, που η δύναμή του συνήθως κυμαινόταν από 350 έως 450 μαχητές. Το τάγμα είχε διοικητή, πολιτικό επίτροπο και επιτελάρχη.
Από το Καλοκαίρι του 1947 άρχισε και η συγκρότηση ταξιαρχιών, που αποτελούνταν από 3 τάγματα, και είχαν δύναμη από 800 έως 1.300 μαχητές. Η διοίκησή τους απαρτιζόταν από τον διοικητή, τον πολιτικό επίτροπο και τον επιτελάρχη. Το Φθινόπωρο του 1947, το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ ανασυγκροτήθηκε και ενισχύθηκε με τη δημιουργία Επιτελείου, που είχε Τμήματα, Γραφεία, Διοικήσεις, και Διευθύνσεις.
Σχεδιάγραμμα Οργανωτικής Συγκρότησης του ΔΣΕ
Το 1948 ο ΔΣΕ είχε την εξής συγκρότηση:
- Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ – Ανώτατο Πολεμικό Συμβούλιο
- 1ο, 2ο, 3ο επιτελικά γραφεία και βοηθητικές υπηρεσίες
- Σχολή Αξιωματικών του Γενικού Αρχηγείου (ΣΑΓΑ)
- Ταξιαρχία Σαμποτέρ του Γενικού Αρχηγείου
- Κλιμάκιο Γενικού Αρχηγείου Νότιας Ελλάδας (ΚΓΑΝΕ)
Ο ΔΣΕ οργανώνεται σε Μεραρχίες. Κάθε μεραρχία αποτελείται από 3 Ταξιαρχίες. Κάθε Ταξιαρχία από 3 Τάγματα και κάθε Τάγμα από 3 Λόχους.
